يکشنبه ۰۹ ارديبهشت ۱۴۰۳ - 
برداشت ها از کتاب مقاومت شکننده از قاسم خرمی تا نجف لک زایی:
به مناسبت ایام بزرگداشت پیروزی انقلاب اسلامی به بررسی ساختار پژوهشی و یافته‌های کتاب مقاومت شکننده:تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سال‌های پس از انقلاب اسلامی، نوشته جان فوران استاد جامعه شناسی دانشگاه کالیفرنیای آمریکا و ترجمه احمد تدین در سال ۱۳۷۰" توسط قاسم خرمی پرداخته شده است. این کتاب یکی از آثار روشمند درباره تحولات چند قرن اخیر ایران است. بعد از بیان نظرات خلاصه وار قاسم خرمی، اقدام به ضمیمه کردن تحلیل‌های نجف لک زایی (۱۳۸۳) درخصوص این کتاب شده است. تضارب آرای دو فرد مورد اشاره، شفاف کننده ابعاد مورد تاکید در این کتاب است.
کد خبر: ۳۹۴۰۰۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۵
نقدی بر آرای مهران صولتی(جامعه شناس و معلم):
در مورد حضور مردم در انقلاب ۵۷ عبارت مشهوری وجود دارد؛ آنها می‌دانستند که چه نمی‌خواهند، ولی نمی‌دانستند که چه می‌خواهند! این عبارت دستمایه مهران صولتی شده تا با مطرح کردن کردن دوگانه‌هایی متعارض (مادیات همراه با معنویات، جمهوریت همراه با اسلامیت، تجدد همراه با تدین) به نابجایی و غیر ضروری بودن انقلاب اسلامی در ایران بپردازد. آمچیزی که صولتی در بیان آن قاصر بوده یا بدان کم توجهی کرده است. بحث الگو‌های توسعه‌ای و تمدنی مورد نیاز برای انقلاب بواسطه حضور فقه پویا و فاصله گیری از فقه سنتی است. سولتی به جریان چند گامی انقلاب‌ها برای طی شرایط گذار و رسیدن به مرحله تثبیت هم توجهی نداشته است. در واقع، برداشت او از انقلاب، تحقق مدینه فاضله است. همان القائیات نادرستی که بعضا در قالب انحرافات ایدئولوژیک مطرح می‌شود. در نگاه ما، انقلاب قائدتا اقدامی چندگامی یا چند مرحله‌ای بوده، نیازمند بهره گیری از فقه پویا برای اتصال سه بعد جمهوریت، اسلامیت و انقلابی گری در قالب‌های توسعه‌ای و تمدنی است و برای ممانعت از انحرافات، ریزش‌ها و رویش‌های خاص خودش را دارد. انقلاب‌های دینی (نظیر انقلاب ایران) باید در مقابل چالش ها، آسیب‌ها و انحرافات، حساسیت خود را تا لحظه آخر متصل به مرحله تثبیت حفظ کنند و مانع برهم خوردن تعادل سه بعد جمهوری، دینی و انقلابی گری خود باشند.
کد خبر: ۳۹۴۰۰۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۵
گلایه های یک استاد دانشگاه اخراجی:
مهرآئین، جامعه شناس گفت: اگر فکر می کنید من آزادی دارم، پس چرا وزارت اطلاعات بعد از سخنرانی من، بازجویی کرد از من و حکم اخراج من را صادر کرد!
کد خبر: ۳۹۳۷۰۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۷
هشدار به اپیدمی افسردگی؛
حالا یک‌سال پس‌از این‌بیانیه‌ها و اعتراض‌هایی که پس‌از شهریورماه سال ۱۴۰۱ شکل گرفت، متخصصان سلامت‌روان به روزنامه «هم‌میهن» می‌گویند که اختلالات خلقی بیشتر از هر نشانه دیگری در میان مراجعان‌شان دیده می‌شود. افسردگی، ناامیدی و تلاش برای مهاجرت، کلمات تکرارشونده‌ای‌اند که بیشتر متخصصان سلامت‌روان در یک‌سال اخیر با آن روبه‌رو بودند.
کد خبر: ۳۹۱۸۴۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۲۶
قانعی‌راد ایران را مانند یک مسئله می‌فهمید؛
نشست «نقد آثار، افکار و بزرگداشت کوشش‌های علمی و اجتماعی دکتر محمد امین قانعی راد»دیروز صبح با حضور جمعی از استادان و صاحب نظران علوم اجتماعی در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. در بخش اول این نشست محمدرضا ذوالفقاری، حسین سراج‌زاده، رحیم محمدی، غلامرضا ذاکرصالحی و سید جواد میری به ایراد سخن پرداختند.
کد خبر: ۳۹۰۰۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۱۲
حسین شیرزاد:
تجربه برزیل نشان می‌دهد که سیاست‌های کشاورزی زمانی بهترین کار را انجام می‌دهند که منعکس‌کننده تعامل بازار‌های مختلف مرتبط و متوازن با یکدیگر باشند. کشاورزی برزیل زمانی شکوفا شد که این کشور به یک محیط نهادی از لحاظ سیاسی فراگیر و از نظر اقتصادی منضبط رسید، و اجازه داد سیاست کشاورزی کمتر مداخله جویانه و “دولتی -دستوری” شود، بسیاری از محدودیت‌ها با “مقررات زدایی و رهاسازی” برداشته شد، بسیاری از وظایف به بخش خصوصی واگذار شد و این بخش‌ها می‌توانستند در تولید و تجارت بهتر این وظایف را انجام دهند و تمرکز بر مناطقی که بازار‌های هدف در آن وجود داشت بیشتر شد.
کد خبر: ۳۸۹۲۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۳/۱۹
مصطفی مهرآئین، جامعه‌شناس:
از شهریور سال ۱۴۰۱ کشور درگیر حوادثی شد که جرقه آن با فوت مهسا امینی زده شد. البته این اعتراضات مانند دوره‌های گذشته فقط محدود به یک مطالبه نبود و خواسته معترضان در شعار «زن، زندگی، آزادی» متبلور شده بود. تفاوت عمده این دوره از اعتراضات که برخی تحلیلگران آن را جنبش می‌دانند، در این است که هم نسل جوان و البته زنان نقش پررنگی در آن داشتند و هم دیگر معیشت دغدغه و مطالبه آنها نیست. در طول این مدت بسیاری از نخبگان فکری و سیاسی و البته جامعه‌شناسان تلاش کردند با ارائه تحلیل‌ها، هم ابعاد و خواسته‌های معترضان را بررسی کنند و هم پیش‌بینی‌ای از آینده جامعه ایران داشته باشند تا بتوانند آن را ترسیم کنند. بااین‌حال، همچنان به‌طور قطع نمی‌توان گفت آینده چه خواهد شد. اصلا در چنین شرایطی امکان گفتگو تا چه اندازه وجود دارد؟
کد خبر: ۳۸۸۰۴۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۲/۰۵
در کتاب «مسئله مدرسه» بررسی شد؛
کتاب «مسئله مدرسه» با محوریت بازاندیشی انتقادی در آموزش و پرورش ایران نوشته نعمت‌الله فاضلی، پژوهشگر انسان‌شناسی و مطالعات فرهنگی به مسائل مهم مدرسه، معلمان و دانش‌آموزان پرداخته است.
کد خبر: ۳۸۷۰۱۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۲۸
پایان پروژه تجدد در ایران؟
یکی از نظریه‌پردازانی که درخصوص التهابات اخیر صورت‌بندی را مبتنی‌بر ایده خود از «وضع‌شناسی جامعه ایران معاصر» ارائه داده‌اند، دکتر حسین کچویان است. در ادامه نگاهی به مباحث وی ابتدا درخصوص تصویر کلی از جامعه می‌اندازیم و سپس توضیح او از التهابات اخیر را در پرتو آن معنادار می‌سازیم. دکتر کچویان به دنبال معنادار ساختن التهابات در ذیل تجدد هستند که باید گفت، شاید درخصوص برخی حوادث چند دهه گذشته کارآمد باشد، اما درخصوص مسائلی نظیر اتفاقات سال‌های ۹۶ و ۹۸ حداقل نمی‌توان نقشی انحصاری را برای تجدد لحاظ کرد.
کد خبر: ۳۸۶۳۴۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۱۶
یا ما آینده را می‌سازیم یا آینده ما را؛
ابراهیم فیاض در کنار چند نام دیگر از معدود چهره‌های دانشگاهی حوزه علوم انسانی و به‌ویژه جامعه‌شناسی است که در جریان اعتراضات شهریور تا آبان امسال کوشیدند با ارائه نظراتشان برای رسیدن به چارچوبی تحلیلی درباره علل وقوع این اعتراضات و دستیابی به تبینی جامعه‌شناختی از آن گام بردارند. ایشان ریشه اعتراضات و حوادث دو ماه اخیر را بدل شدن امر سیاسی به امر اجتماعی می‌داند و آن را به معنای رشد اجتماعی به‌شدت بالای ایرانیان در نظر می‌گیرد و میگوید: هرچه جلوتر رویم جنبش‌ها فرهنگی‌تر و معرفتی‌تر خواهند شد و در یک کلام از این به بعد بدل با جنبش‌هایی شناختی مواجه می‌شویم که با همه‌چیز و همه‌کس پرسشگرانه برخورد خواهند کرد.وی معتقد است: یا ما آینده را می‌سازیم یا آینده ما را می‌سازد. ساختن آینده، دانش و بینش و ایده می‌خواهد. متاسفانه دانش و بینشی که در اینترنت هست را استفاده نمی‌کنیم و از ایده هم که خبری نیست. ما متأسفانه در حال انتقال با خشونت به آینده هستیم. اگر آینده را خودمان بسازیم با آرامش و آسایش می‌سازیم، اما اگر آینده ما را بسازد حتماً با خشونت و جراحی خواهد بود.
کد خبر: ۳۸۴۶۴۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۸/۲۲
جنبش های اجتماعی در عصر اینترنت؛
جنبش های اجتماعی در تمام دنیا ، بسترهای تغییر اجتماعی هستند. این جنبش ها از یک رویداد معنادار برانگیخته شده و بوسیله هیجانات هدایت می شوند. هیجاتاتی که از دو منظر تحقق خواسته و غلبه بر ترس مقابله با قدرت موجود، معنادار هستند. ترس و اضطرات مقابله با نبروی قوی مقابله کننده بیرونی و نیاز جمعی تحقق خواسته با همدلی های ارتباطی ایجاد شده بین افراد معترض مدیریت می شود. این کنش ارتباطی، کنش جمعی را بر می انگیزاند ، بسیج اجتماعی شکل می گیرد و هدف ( تغییر اجتماعی) محقق می شود. پس بطور خلاسه تغییر اجتماعی ، متاثر از کنش ارتباطی ایجاد شده در بستر شبکه های ارتباطی و اجتماعی است.
کد خبر: ۳۸۴۵۰۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۸/۱۶
خشم جامعه از طردشدگی؛
عماد افروغ، جامعه شناس، با اشاره به اینکه طردشدگی سیاسی به موضوع مشارکت بازمی گردد، فرایند گزینش سیاسی در انتخابات یا سطوح پایین‌تر مشارکتی به شکلی است که راه را برای حضور اکثریت جامعه بسته است. اعتراضات اخیر جنبش اجتماعی نیست بلکه خشم شهری و شورش طردشدگان است. این اعتراضات اگر می‌خواهد به حنبش تبدیل شود باید دارای رهبری، سازماندهی، انسجام ایدئولوژیک شود، عقبه داشته و درون زا باشد. این اتفاقات تا به درون گره نخورند، به جنبش عظیم اجتماعی تبدیل نمی‌شوند. سابقه خوب جنبش‌های دانشجویی درگذشته را داشتیم، عدالت‌خواهی‌های دهه ۷۰ و ۸۰ و حوادث ۱۶ آذر را داریم، اما دانشجویان این جنبش‌ها جذب قدرت سیاسی شدند. اگر آنها مستقل باقی می‌ماندند و به روشن‌فکری خود ادامه می‌دادند؛ نتایج بهتری را شاهد بودیم.
کد خبر: ۳۸۴۲۳۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۸/۰۴
مسأله کشور حرف نیست، عمل است؛
عماد افروغ در مصاحبه با شرق بیان داشت که شورش‌هایی که به خاطر مثلا مرگ یک نفر اتفاق افتاده از سر تصادف نیست بلکه یک جنبه ساختاری دارد که عمدتا به نابرابری برمی‌گردد. الان با یک آنارشیسم روبه‌رو هستیم؛ آنارشیسم رها‌شده‌ای که فاقد ایدئولوژی است، فاقد مدیریت است و آنارشیسم به هر حال چیز خوبی نیست. این نارضایتی‌ها، نارضایتی‌های کاذبی نیست، بلکه نارضایتی‌های ساختاری است. تفاوت این اعتراضات، تفاوت سنی معترضان، فقدان لیدرو انسجام و ایدئولوژی در میان معترضان است. برخی تحلیل می‌کنند که اصلا انگار هیچ اتفاقی رخ نداده است! انگار هیچ‌کس به خیابان نریخته است. پنداری که پلیس هیچ قصور و تقصیری نداشته است. خواسته معترضان اصلاً رفع حجاب نیست این غالباً بهره‌برداری بخشی از گروه‌ها به‌ویژه فمینیست‌هاست و نباید هویت انقلاب اسلامی را صرفا و مؤکدا با حجاب گره زد. مسأله کشور ما «حرف» نیست بلکه «عمل» است؛ یعنی ما یک شکاف فاحش بین نظر و عمل داریم و عامل اصلی این شکاف هم منافع عده‌ای است؛ یعنی یک عده منافعشان اقتضا نمی‌کند که این شکاف پر شود.
کد خبر: ۳۸۳۹۷۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۷/۱۹
فاضلی، جامعه‌شناس:
«محمد فاضلی» جامعه‌شناس و استاد سابق دانشگاه شهید بهشتی معتقد است حکومت بحران را بپذیرد و جست‌وجو در جعبه‌ابزار حکمرانی خود برای مواجهه عاقلانه با این بحران را آغاز کند. جامعه به نقطه‌ای رسیده که زیر بار تداوم برخی قواعد نمی‌رود. بهتر است حکومت، فعال کردن «قواعد تغییر قواعد» را از همین جا شروع کند. وی هشدار داد: جامعه ایران در وضعیت بی‌سامانی سیاسی است؛ یکی از مشخصه‌های بی‌سامانی سیاسی، بی‌سازمانی است. این جامعه سازماندهی درستی ندارد
کد خبر: ۳۸۳۸۷۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۷/۱۴
تحلیل جریان شناسی چند مولفه ای تغییرات نسلی؛
نسل زد به جوان‌ترین نسل این دوران گفته می‌شود، یعنی کسانی که بعد از سال ۱۹۹۶ میلادی (۱۳۷۵ خورشیدی) به دنیا آمده باشند. به‌طور کلی می‌توان گفت متولدان دهه ۷۰ خورشیدی نسل z در ایران هستند. همچنین کلیشه‌های گوناگونی برای توصیف نسل زد به کار می‌روند. مثلا نسل z اولین نسل بشر بود که با اینترنت و شبکه‌های اجتماعی آشنا شد. از این رو ویژگی‌های هویتی این نسل تفاوت تأمل‌برانگیزی با نسل‌های پیشین دارند. برای آشنایی با ویژگی های این نسل و آشنایی با آنها، یادداشت زیر را مطالعه نمایید. در ایران، ادبیات علمی ما تازه با مفهوم تقسیم بندی نسلی آشنا شده و متاسفانه با نوعی این همان پنداری، ادبیات غربی را مبنای تحلیل قرار می دهد. آنچه که باید مبنای تحلیل ادبیات بومی قرار گیرد توجه به مواردی نظیر ساختار تربیتی و شرایط پدر و مادرهای نسل z، وضعیت حضور انها در جامعه و نوع کنار امدن با ارزش های اجتماعی ، نگاه سیاسی نسل z به دنیا و جامعه ، نگاه به مسئله تامین شدگی و اقتصاد جامعه ، نوع ورودشان به اقتصاد ( استخدام دولتی و خصوصی،کارآفرینی ، دلالی ، لش شدگی و ...) و مواردی همانند است. این مختصات می گویند که بدلیل کم توجهی تاریخی در گام اول انقلاب به بحث تربیت دینی- سیاسی- ایدئولوژیک پدر و مادرهای نسل z و خودشان ، نگاه سیاسی همگرایی وجود نداشته و نگاه شان توامان با نگاهی اعتراضی و مخالفت و بی تفاوتی و لاقیدی است. بدلیل محدود سازی برخی فضاها و ممنوعیت غیر جهت دار فضاهای اجتماعی- فردی، گرایشات زیر زمینی و محفلی، انفعال شدید ،لش شدگی و ضعف اعتماد به نفس و عزت نفس دارند. ورود این گروه به اقتصاد بدلیل حاکمیت اقتصاد سنتی، رانت گرایی بالا و انحصارهای کثیف، بشدت تمایل به استخدام شدگی ( دولتی و خصوصی) داشته و از کارآفرینی فاصله خواهند گرفت.
کد خبر: ۳۸۳۸۳۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۷/۱۳
محمدرضا تاجیک:
کد خبر: ۳۸۳۸۲۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۷/۱۲
معرفی کتاب؛
کتاب الگو‌های دموکراسی ایرانی به همت سید ابراهیم سرپرست سادات عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی توسط انتشارات دانشگاه به چاپ رسیده است.
کد خبر: ۳۷۵۰۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۲۱
اریک زمور؛
زمور تمام زندگی حرفه‌ای خود را مدیون حضور در برنامه‌های محبوب رادیو و تلویزیون است شناخته‌شده‌ترین کتاب او، خودکشی فرانسه، مطالعه‌ای درباره منفی‌گرایی فاجعه‌آمیز است که اغلب به سمت نیهیلیسم می‌رود و ادعا می‌کند که فرانسه از دهه ۱۹۶۰ در حال انحطاط نهایی بوده است، زیرا نتوانسته با موج‌های مهاجرانی که نمی‌توانند در جامعه‌ی فرانسه ادغام شوند، کنار بیاید. همچنین بیان می‌کند که این کشور به طور فاجعه آمیزی توسط اعتراضات دانشجویی و جنبش‌های اجتماعی معاصر، از جمله جنبش‌های آزادی جنسی، فمینیسم و حقوق همجنس گرایان آسیب دیده است.
کد خبر: ۳۶۹۱۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۱
نامه‌ی سعیدمدنی به محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی
نمیدانـم انتشـار کتابـی دربـاره‌ی فسـاد و اثـرات آن بـر فقـر و نابرابـری (فسـاد علیـه فسـاد) چـه کسـی را آزرده خاطـر خواهـد کـرد یـا منافـع چـه کسـانی را تهدیـد میکنـد کـه وزارت فرهنـگ و ارشـاد مانـع از انتشـار آن شـده اسـت.
کد خبر: ۳۶۶۲۶۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۰۶
آرتا دادخواه؛
هنگامی که افراد یا گروه‌های خاصی تحت ظلم قرار می‌گیرند، هنرمندان می‌توانند آثاری برای حمایت از آنان یا دفاع از حقوق‌شان خلق کنند. هنر ابزار بسیار موثری برای نگه‌داشتن برخی وقایع در حافظه تاریخی یک جامعه است.
کد خبر: ۳۶۴۳۰۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۱۳